2186 - Châu Âu đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng ba lần – việc Trump tái đắc cử là liệu pháp gây sốc mà họ cần
José Manuel Barroso
Khi châu Âu đang phải đối mặt với một loạt các cuộc khủng hoảng đang diễn ra – cuộc xâm lược Ukraine của Nga, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc dân túy và những thách thức kinh tế ngày càng khó khăn – thì một cuộc khủng hoảng khác lại xuất hiện: cuộc tái đắc cử của Donald Trump. Mặc dù không phải là điều bất ngờ, nhưng nó đã gây sốc. Đối với hầu hết các nhà lãnh đạo châu Âu, nhiệm kỳ thứ hai của Trump đe dọa sẽ khiến những thách thức của châu lục này trở nên khó khăn hơn. Tổng thống đắc cử đã tuyên bố ông sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine 'trong một ngày', áp đặt mức thuế quan thương mại đáng kể và ca ngợi các nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân túy.
Nhiệm vụ rõ ràng của Trump sẽ cho phép thay đổi chính sách nhanh chóng, gần như chắc chắn phù hợp với cách tiếp cận theo chủ nghĩa dân tộc và giao dịch của ông đối với chính trị, thương mại và quan hệ quốc tế. Tinh thần dân tộc chủ nghĩa này trái ngược với bản chất của quá trình hội nhập châu Âu, quá trình này thống nhất 27 quốc gia thành viên có chung các khía cạnh về chủ quyền ở cấp độ siêu quốc gia. Do đó, chính quyền thứ hai của Trump có khả năng gây ra một cuộc khủng hoảng sâu sắc trong mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương.
Tuy nhiên, như kiến trúc sư sáng lập Liên minh châu Âu Jean Monnet đã dự đoán: 'Châu Âu sẽ được hình thành trong các cuộc khủng hoảng và sẽ là tổng hợp các giải pháp được áp dụng cho các cuộc khủng hoảng đó.' Một lần nữa, những lời này lại đúng. Tôi có thể chứng thực chúng từ kinh nghiệm của chính mình với tư cách là cựu chủ tịch Ủy ban châu Âu từ năm 2004 đến năm 2014.
EU có cơ hội không còn là một thiếu niên địa chính trị nữa và dần khẳng định mình trên trường thế giới cùng với Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Ví dụ, tôi nhớ lại một cuộc họp động não mà tôi đã triệu tập với các nhà kinh tế trưởng của các ngân hàng lớn của EU trong cuộc khủng hoảng khu vực đồng euro năm 2012 - hầu hết họ đều nhấn mạnh rằng Hy Lạp sẽ phải từ bỏ đồng euro và một nửa nghĩ rằng đồng tiền chung sẽ không tồn tại được trong năm đó. Hơn một thập kỷ sau, Hy Lạp vẫn nằm trong khu vực đồng euro và đồng tiền chung châu Âu chỉ đứng sau đồng đô la Mỹ. Kể từ đó, thay vì tan rã, EU đã chứng minh khả năng phục hồi của mình thêm hai lần nữa, trong đại dịch và để ứng phó với cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine.
Theo tinh thần đó, nhiệm kỳ tổng thống mới của Trump có thể đóng vai trò là chất xúc tác để châu Âu giải quyết những vấn đề cấp bách nhất của mình. Thật vậy, nếu phản ứng một cách chiến lược, EU có cơ hội không còn là một thiếu niên địa chính trị nữa và dần khẳng định mình trên trường thế giới cùng với Mỹ và Trung Quốc. Đây là cách mà EU có thể làm được điều đó.
Ukraine và an ninh của châu Âu
Trong số các cuộc khủng hoảng mà châu Âu phải đối mặt, an ninh là cấp bách nhất. Khi nói đến "châu Âu", tôi không chỉ muốn nói đến EU mà còn muốn nói đến Vương quốc Anh và các đối tác châu Âu khác. Một trong những lời cam kết của Trump là nhanh chóng chấm dứt chiến tranh giữa Nga và Ukraine. Điều đó là không thể. Nếu đạt được một lệnh ngừng bắn hoặc "phân tách lực lượng", thì điều đó khó có thể đại diện cho sự hòa giải thực sự.
Trump dường như tin rằng việc nhượng lại lãnh thổ Ukraine sẽ đạt được "hòa bình". Ngay cả khi Ukraine chấp nhận đề xuất như vậy, thì cũng khó có thể làm hài lòng Vladimir Putin. Cuộc chiến này mang tính sống còn đối với nhà lãnh đạo Nga. Ông không có tư cách để nói với người dân của mình rằng hàng trăm nghìn thương vong là vô ích. Vấn đề sâu sắc hơn đối với Putin - người mà tôi đã gặp nhiều hơn bất kỳ nhà lãnh đạo nào ngoài EU trong thời gian làm chủ tịch Ủy ban châu Âu - là về sự tồn tại của Ukraine như một quốc gia tách biệt khỏi phạm vi của Nga. Ông ấy còn lâu mới cam kết với các nỗ lực hòa bình mang tính xây dựng.
Châu Âu phải duy trì sự ủng hộ của mình đối với Ukraine. Việc trở thành thành viên NATO hiện là điều không thể và việc gia nhập EU vẫn còn xa vời và có vấn đề. Nếu Trump không đạt được thỏa thuận và rút lại sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Ukraine, Anh, Pháp và Đức sẽ không thể đưa ra những đảm bảo an ninh đáng tin cậy. Tuy nhiên, các đồng minh châu Âu nên chuẩn bị tiếp tục và củng cố sự ủng hộ của họ đối với Ukraine. Giải pháp thay thế - một số hình thức chấp nhận thất bại của Kyiv - sẽ không chỉ ảnh hưởng đến toàn bộ EU mà còn cả NATO và Hoa Kỳ.
Từ Trung Quốc đến Châu Phi, thế giới đang theo dõi để xem liệu Châu Âu và Hoa Kỳ có bảo vệ được trật tự tự do sau chiến tranh hay không. Vấn đề đang bị đe dọa không chỉ là sự tồn tại của Ukraine, mà còn là mối quan hệ quyền lực toàn cầu mới. Những bước đi tích cực, thực sự đáng chú ý, đã được thực hiện. NATO đã tăng cường năng lực của mình, và điều từng không thể tưởng tượng được - Thụy Điển và Phần Lan gia nhập liên minh - giờ đã trở thành hiện thực. Đan Mạch đã bỏ phiếu áp đảo trong cuộc trưng cầu dân ý để bãi bỏ điều khoản từ chối tham gia 30 năm của mình khỏi chính sách an ninh EU. Cam kết của Đức trong việc tăng đáng kể đầu tư vào quốc phòng cũng đáng chú ý, cũng như cuộc thảo luận công khai về 'phanh nợ' thiêng liêng của quốc gia này.
EU cũng đã tăng cam kết quốc phòng, mặc dù sự thay đổi này chưa được công chúng công nhận hoàn toàn. Kể từ khi khối này huy động được 800 tỷ euro nợ trong thời kỳ đại dịch, khả năng vay chung cho quốc phòng hiện đang được đưa ra thảo luận.
Những điều cấm kỵ đang bị phá vỡ. Sẽ không có sự trở lại nguyên trạng trước đây. Ngoài Ukraine, châu Âu nên chuẩn bị cho dài hạn, bao gồm cả khả năng xảy ra xung đột lâu dài với Nga. Câu tục ngữ cũ vẫn đúng: nếu bạn muốn hòa bình, hãy chuẩn bị cho chiến tranh. Điều này có nghĩa là EU phải tăng cường năng lực quốc phòng của mình. Người ta từng nghĩ - đặc biệt là Anh - rằng chính sách quốc phòng của châu Âu sẽ đe dọa NATO. Không còn nữa. Các điều kiện đang được xây dựng để phát triển một chính sách quốc phòng chung có thể trở thành trụ cột châu Âu của liên minh xuyên Đại Tây Dương.
Cuộc chiến đang diễn ra trên đất châu Âu là một nguyên nhân rõ ràng; một nguyên nhân khác là nhu cầu rõ ràng đối với các nước châu Âu phải chịu trách nhiệm nhiều hơn cho quốc phòng của chính họ, như Trump đã nhiều lần kêu gọi trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình và kể từ đó. Ngày nay, 22 thành viên NATO châu Âu đang chi ít nhất 2% GDP cho quốc phòng, tăng so với năm thành viên vào năm 2021. Ba Lan dẫn đầu về mặt này - chi tiêu quốc phòng hiện là 4% GDP và có kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng vào năm tới.
Mặc dù có sự bất cân xứng về lợi ích giữa các quốc gia thành viên EU về những vấn đề này, nhưng thực tế là có một khối lượng quan trọng để tiến tới một nền quốc phòng châu Âu mạnh mẽ hơn. Chúng ta không nên quên rằng Hiệp ước Liên minh châu Âu hiện tại cho phép, thông qua 'cơ chế hợp tác tăng cường', xây dựng liên minh cho một cách tiếp cận chung và tham vọng hơn. Lập luận cho rằng cần phải có sự nhất trí trong các vấn đề về chính sách đối ngoại hoặc quốc phòng của châu Âu chỉ đơn giản là sai lầm và thường được sử dụng làm cái cớ để không hành động.
Lập luận cho rằng cần phải có sự nhất trí trong các vấn đề về chính sách đối ngoại hoặc quốc phòng của châu Âu chỉ đơn giản là sai lầm và thường được sử dụng làm cái cớ để không hành động.
Bất chấp những nghi ngờ của Trump về NATO, việc duy trì hiệp ước vẫn nằm trong lợi ích chiến lược của Hoa Kỳ - một phần vì bất kỳ điều gì được Nga coi là chiến thắng ở châu Âu cũng sẽ được Trung Quốc, đối thủ chiến lược của Hoa Kỳ, coi như vậy. Các nhà lãnh đạo châu Âu nên nhấn mạnh với nhóm của Trump rằng NATO từ lâu cũng mang lại lợi ích kinh tế cho Hoa Kỳ.
Với việc tăng cường đầu tư vào quốc phòng, các bước đi ngay lập tức nên bao gồm hiện đại hóa quân đội và bất cứ khi nào có thể, hiện thực hóa các năng lực và cơ chế chung để hợp tác chặt chẽ hơn. Ngoài ra, Chiến lược công nghiệp quốc phòng châu Âu, được đề xuất vào tháng 3, đặt ra mục tiêu chính đáng là đạt được sự sẵn sàng của công nghiệp quốc phòng EU. Động lực đang xây dựng cho một chính sách quốc phòng và bản sắc an ninh của châu Âu tương thích với NATO. Tôi tin rằng điều đó sẽ xảy ra.
Mối đe dọa của chủ nghĩa dân tộc dân túy
Chiến thắng đáng chú ý của Trump khuyến khích sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy ở châu Âu nhưng cũng mang lại những bài học quan trọng để chống lại nó. Ông đã định hình lại bối cảnh chính trị, thường đưa ra những tuyên bố táo bạo, phi truyền thống phá vỡ các chuẩn mực đã được thiết lập.
Tuy nhiên, thành công bầu cử ấn tượng này phần lớn là nhờ khả năng của Trump trong việc nói lên mối quan tâm thực sự của công dân Hoa Kỳ, đặc biệt là về các vấn đề liên quan đến sức mua của các hộ gia đình có thu nhập trung bình và thấp và các vấn đề về an ninh công cộng, tội phạm gia tăng và nhập cư bất hợp pháp. Ở châu Âu, các đảng chính thống thường tránh những vấn đề sau này vì lý do 'chính trị đúng đắn', mặc dù chúng phản ánh mối quan tâm chính đáng của công chúng.
Các chủ đề như chính trị bản sắc và các chủ đề khác của 'cuộc chiến văn hóa' đã đóng vai trò không cân xứng trong chính trị, khiến một số người cho rằng Đảng Dân chủ ở Mỹ đã mất liên lạc với các mối quan tâm của tầng lớp lao động. Ở một mức độ nào đó, điều tương tự cũng đang xảy ra với một số đảng ở Châu Âu, nơi chúng ta có thể thấy sự chuyển giao trực tiếp phiếu bầu từ cánh tả sang 'cực hữu'. Một sự hiệu chỉnh lại của các nhà lãnh đạo trung dung, dù là cánh tả hay cánh hữu, là điều cần thiết. Nếu họ không giải quyết được các vấn đề quan trọng nhất đối với phần lớn công dân, họ có nguy cơ mất cử tri vào tay các thế lực cực đoan hơn.
Theo một số cách, sự hiệu chỉnh lại này đã diễn ra ở Châu Âu. Có thể thấy ở một số thủ đô Châu Âu là xu hướng trong chính trị trung dung tập trung nhiều hơn vào an ninh nội bộ, bao gồm cả các vấn đề như nhập cư. Và miễn là các thế lực trung dung này không từ bỏ các giá trị dân chủ mà họ nói rằng họ thực sự gắn bó, thì đây là cách hiệu quả nhất để đánh bại tham vọng bầu cử của phe cực hữu.
EU phải phấn đấu trở thành một giáo hội rộng lớn, dung nạp các quan điểm khác nhau. Tất cả các quốc gia thành viên cần tôn trọng pháp quyền và các giá trị cốt lõi của EU, như được nêu trong Điều 2 của Hiệp ước Lisbon. Nhưng điều này không nên được coi là hạn chế các đảng phái chính trị không nằm ở trung tâm của quang phổ chính trị.
Đồng thời, các đảng phái bên lề đang cố gắng tỏ ra chính thống hơn. Ví dụ, đảng Anh em Ý của Giorgia Meloni, thủ tướng Ý, từng được coi là 'tân phát xít', giờ đây đang định vị mình là centro-destra (trung hữu). Một sự thay đổi tương tự đã xảy ra với đảng cực tả Syriza ở Hy Lạp trong cuộc khủng hoảng khu vực đồng euro.
Đối với những quốc gia thành viên liên tục thoái lui về dân chủ, EU có khả năng sử dụng các thủ tục vi phạm và áp dụng các biện pháp như giữ lại tiền. Nhưng rất khó có khả năng lệnh trừng phạt cuối cùng, đình chỉ quyền thành viên theo Điều 7, sẽ được áp dụng. Đối với điều đó, cần có sự nhất trí của 26 quốc gia thành viên còn lại. Trong mọi trường hợp, đây là những quốc gia có chủ quyền: thuyết phục, ngoại giao và các biện pháp sáng tạo khác được ưa chuộng hơn nhiều.
Đảo ngược suy thoái kinh tế
Không ngoa khi nói rằng châu Âu đã suy thoái kinh tế trong ít nhất một thập kỷ. Khối này đã thua cuộc cạnh tranh kinh tế với Hoa Kỳ, Trung Quốc và các nước khác. Về mặt nội bộ, việc các quốc gia thành viên EU ưu tiên các lợi ích quốc gia đã kìm hãm sự hội nhập sâu hơn – ví dụ, sự phản đối việc hợp nhất xuyên biên giới trong lĩnh vực ngân hàng xuất phát từ sự phản kháng của quốc gia, không phải từ chính sách cạnh tranh của châu Âu.
GDP của EU là khoản đầu tư hàng năm bổ sung mà Mario Draghi tin rằng EU cần để theo kịp các đối thủ kinh tế chính của mình.
Nhưng sự suy thoái kinh tế của châu Âu là một cuộc khủng hoảng diễn ra chậm chạp, điều này giải thích một phần lý do tại sao các nhà lãnh đạo EU, hoạt động trong một hệ thống ủng hộ sự trì hoãn, đã không đưa ra những quyết định táo bạo cần thiết.
Trong bối cảnh này, Trump 2.0 đóng vai trò như một lời cảnh tỉnh, đặc biệt là nếu ông thực hiện lời đe dọa áp thuế đối với hàng hóa của EU. EU có những điểm yếu rõ ràng, từ đặc điểm nhân khẩu học đến sự phụ thuộc vào năng lượng, và nếu không có quyết tâm, EU sẽ phải vật lộn để duy trì vị thế của mình trong hệ thống phân cấp quyền lực toàn cầu và theo đuổi hiệu quả các lợi ích chiến lược của mình. Ví dụ, các chính sách nổi bật của EU như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, được thiết kế để bảo vệ các tiêu chuẩn môi trường của châu Âu, có khả năng sẽ phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ chương trình nghị sự của Trump.
Liên quan đến mối đe dọa thuế quan trong ngắn hạn, trước tiên EU nên tìm cách sử dụng vị thế lãnh đạo của mình để tham gia chiến lược với Hoa Kỳ, chứng minh rằng cả hai khối đều có thể mất mát đáng kể từ một cuộc xung đột thương mại. Bằng cách nhấn mạnh sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế, EU có thể hành động để ngăn chặn các hành động đơn phương. Đồng thời, EU phải luôn sẵn sàng trả đũa nếu cần thiết, đảm bảo rằng phản ứng của mình được cân nhắc, phối hợp và phù hợp với lợi ích kinh tế dài hạn của mình.
Ngoài ra, như một báo cáo năm nay của Mario Draghi, cựu chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu, chỉ ra, EU đang mất đi lợi thế về khả năng cạnh tranh. Ngoài ra còn có một khoảng cách tài trợ đòi hỏi EU phải huy động thêm 750-800 tỷ euro mỗi năm, tương đương 5% GDP của EU, để theo kịp các đối thủ cạnh tranh chính của mình. Ví dụ, EU đang tụt hậu đáng kể so với Hoa Kỳ và các nước khác trong cuộc cách mạng khoa học và công nghệ đang diễn ra.
Có một nguy cơ thực sự là Châu Âu sẽ mất đi mọi khả năng liên quan đến các công nghệ đang định hình tương lai của nền kinh tế.
Có một mối nguy hiểm thực sự là châu Âu sẽ mất đi mọi khả năng liên quan đến các công nghệ đang định hình tương lai của nền kinh tế. Điều đáng lo ngại nhất là điều này đang xảy ra trong trí tuệ nhân tạo, máy tính lượng tử và công nghệ sinh học, đây là những công nghệ sử dụng kép có ý nghĩa quan trọng đối với quốc phòng.
Với quy mô của những thách thức hiện tại, chẳng hạn như hỗ trợ cho Ukraine, di cư, quá trình chuyển đổi xanh và nhu cầu đầu tư vào các công nghệ mới, rõ ràng là cần có một cách tiếp cận chung. Để làm được điều đó, thay vì phàn nàn về hành động của những nước khác, châu Âu phải làm bài tập về nhà của mình - đặc biệt là hoàn thiện thị trường chung, đặc biệt là trong các dịch vụ và thúc đẩy liên minh thị trường vốn.
Việc không có hành động trong lĩnh vực này vẫn là một trong những bất lợi lớn của châu Âu so với Hoa Kỳ, ngăn cản việc huy động vốn tư nhân cần thiết. Liên minh ngân hàng, trước đây do Ủy ban của tôi thiết kế và đề xuất, là một lĩnh vực quan trọng khác mà việc thiếu tiến triển, cụ thể là về Chương trình bảo hiểm tiền gửi châu Âu, đã làm dấy lên một số nghi ngờ về quyết tâm của các quốc gia trong việc hội nhập sâu hơn.
Một chính sách công nghiệp mới
Để giải quyết các mối quan tâm về tăng trưởng và khả năng cạnh tranh, cần phải có sự vay mượn chung, đặc biệt là khi xét đến những hạn chế đối với ngân sách quốc gia riêng lẻ. Châu Âu phải hành động như một thực thể duy nhất và vị thế của Đức sẽ rất quan trọng trong vấn đề này. Tôi không nghi ngờ gì rằng Đức hiểu rằng họ không thể mạnh mẽ nếu không có một EU mạnh mẽ. Do đó, Đức phải sẵn sàng làm những gì cần thiết về mặt lãnh đạo chính trị và cam kết tài chính.
Cuối cùng, EU cần có quy mô để duy trì khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế, từ thị trường chung đến liên minh thị trường vốn, từ quốc phòng châu Âu đến chính sách đối ngoại. Bây giờ là lúc EU nắm bắt động lực để phát triển chính sách kinh tế đối ngoại, vốn đang thiếu.
Mặc dù EU thường tự hào về chính sách thương mại của mình, nhưng thực tế là chính sách hiện tại của họ không phù hợp với các chính sách về cạnh tranh, chuyển đổi năng lượng và khí hậu, khoa học và công nghệ, chỉ kể đến một vài chính sách. Trên hết, giờ đây rõ ràng là EU cần, giống như các đối thủ của mình, một chính sách công nghiệp thực sự. Nếu không có chính sách này, những gì còn lại của ngành công nghiệp ở châu Âu sẽ gặp rủi ro.
Các đối thủ cạnh tranh chính của EU đã hỗ trợ các ngành công nghiệp của họ thông qua các khoản trợ cấp lớn và các biện pháp khác làm méo mó sự cạnh tranh. Khi sự sắp xếp lại chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực đang cho thấy, xu hướng này sẽ chỉ tăng lên trong tương lai gần.
Trong suốt quá trình tồn tại, EU đã xoay xở để vượt qua những chia rẽ bằng cách tập trung vào những gì thực sự quan trọng. Sự phục hồi này không chỉ bắt nguồn từ nền tảng của EU dựa trên các giá trị chung mà còn từ sự hiểu biết thực tế rằng sự thống nhất là con đường hiệu quả nhất để các quốc gia châu Âu phát triển và đảm bảo tương lai của họ. Theo cách diễn đạt của chính khách người Bỉ Paul-Henri Spaak, ở châu Âu, tất cả các quốc gia đều nhỏ bé, nhưng một số quốc gia vẫn chưa nhận ra.
Bằng cách tiếp cận sự trở lại của Trump như một dạng kiểm tra thực tế, EU có thể trở nên mạnh mẽ hơn, đoàn kết hơn và cạnh tranh hơn trên trường thế giới. Điều này đòi hỏi phải cam kết với Ukraine và tăng cường an ninh trong NATO trong khi phát triển chính sách phòng thủ chung của châu Âu, giải quyết những lo ngại chính đáng của người dân để chống lại chủ nghĩa dân túy và áp dụng một chiến lược kinh tế mạch lạc, cụ thể là với một chính sách kinh tế đối ngoại thực sự.
Để làm được như vậy, cần có lòng dũng cảm, sự khôn ngoan và quyết tâm. Chỉ khi đó, EU mới có thể một lần nữa hiện thực hóa được tầm nhìn của Monnet về một châu Âu được hình thành trong khủng hoảng.
José Manuel Barroso là cựu thủ tướng Bồ Đào Nha và là chủ tịch Ủy ban châu Âu từ năm 2004 đến năm 2014. Ông đã đóng góp bài viết này với tư cách cá nhân
https://www.chathamhouse.org/publications/the-world-today/2024-12/europe-facing-triple-crisis-trumps-re-election-shock-therapy
***
Europe is facing a triple crisis – Trump’s re-election is the shock therapy it needs
Europe’s leaders have been struggling to deal with war, populist nationalism and a flagging economy. Trump 2.0 sharpens all three challenges and is a necessary wake-up call. José Manuel Barroso explains why.
José Manuel Barroso
Senior Adviser
As Europe deals with a series of ongoing crises – Russia’s invasion of Ukraine, the rise of populist nationalism and increasingly difficult economic challenges – along comes another: the re-election of Donald Trump. While not unexpected, it has come as a shock. For most European leaders, a second Trump term threatens to make the continent’s challenges even harder. The president-elect has said he will end the war in Ukraine ‘in a day’, impose significant trade tariffs and has praised populist leaders.
Trump’s clear mandate will allow swift policy changes almost certainly in line with his nationalist and transactional approach to politics, trade and international relations. This nationalist ethos is at odds with the very nature of the European integration process, which unites 27 member states that share aspects of their sovereignty at a supranational level. As such, Trump’s second administration has the potential to trigger a deep crisis in the transatlantic relationship.
Yet, as the European Union’s founding architect Jean Monnet predicted: ‘Europe will be forged in crises and will be the sum of the solutions adopted for those crises.’ Once again, these words ring true. I can attest to them from my own experience as a former president of the European Commission between 2004 and 2014.
The EU has a chance to cease being a geopolitical teenager and progressively assert itself on the world stage alongside America and China.
For instance, I recall a brainstorm meeting that I convened with the chief economists of the major EU banks during the eurozone crisis in 2012 – almost all of them insisted that Greece would have to abandon the euro and half thought the common currency would not survive the year. More than a decade later, Greece remains in the eurozone and the European currency is second only to the US dollar. Since then, far from disintegrating, the EU has proved its resilience twice more, in the pandemic and in response to Russia’s full-scale invasion of Ukraine.
In that spirit, Trump’s new presidency could act as a trigger for Europe to deal with its most pressing issues. Indeed, if it responds strategically, the EU has a chance to cease being a geopolitical teenager and progressively assert itself on the world stage alongside America and China. Here is how it might do that.
Ukraine and the security of Europe
Of the crises facing Europe, security is the most urgent. By ‘Europe’, I refer not only to the EU but also to the UK and other European partners. One of Trump’s pledges has been to swiftly end the war between Russia and Ukraine. That is improbable. Were some sort of ceasefire, or ‘separation of forces’, to be achieved, it would be unlikely to represent a true reconciliation.
Trump seems to believe that ceding Ukrainian territory will achieve ‘peace’. Even if Ukraine accepted such a proposal, it would be unlikely to satisfy Vladimir Putin. This war is existential for the Russian leader. He is not in a position to tell his people that hundreds of thousands of casualties have been in vain. The deeper issue for Putin – whom I met more than any other non-EU leader in my time as president of the European Commission – is about the very existence of Ukraine as a country separated from the Russian sphere. He is far from committed to constructive peace efforts.
Europe must sustain its support for Ukraine. NATO membership is de facto now impossible and EU accession distant and problematic. If Trump fails to strike a deal and withdraws America’s support for Ukraine, Britain, France and Germany will not be able to offer credible security guarantees. Nevertheless, European allies should prepare to continue and reinforce their support to Ukraine. The alternative – some form of acceptance of Kyiv’s defeat – would affect not only the entire EU, but NATO and America.
From China to Africa, the world is watching to see if Europe and America will defend the post-war liberal order. What is at stake is much more than the existence of Ukraine, it is about the new global power relations. Positive, indeed striking, steps have been taken. NATO has strengthened its capabilities, and what was once unthinkable – Sweden and Finland joining the alliance – is now reality. Denmark voted overwhelmingly in a referendum to abolish its 30-year-old opt-out clause from EU security policy. Germany’s commitment to significantly increase its investment in defence is also notable, as is the open discussion of the country’s sacrosanct ‘debt brake’.
The EU has also increased its defence commitment, although this shift has not been fully recognized by the public. Since the bloc raised €800 billion in debt during the pandemic, the possibility of joint borrowing for defence is now on the table.
Taboos are being broken. There will be no return to the status quo ante. Beyond Ukraine, Europe should prepare for the long term, and that includes the likelihood of lasting confrontation with Russia. The old adage still applies: if you want peace, prepare for war. This means the EU must strengthen its defence capabilities. It was once thought – notably by Britain – that a European defence policy would threaten NATO. No longer. The conditions are building to develop a common defence policy that can become the European pillar of the transatlantic alliance.
The ongoing war on European soil is one obvious cause; another is the clear need for European countries to take more responsibility for their own defence, as Trump exhorted repeatedly during his first administration and since. Today, 22 European NATO members are spending at least 2 per cent of GDP on defence, up from five in 2021. Poland leads in this regard – its defence spending is now 4 per cent of GDP and it plans to increase its defence budget next year.
While an asymmetry of interest exists among EU member states on these issues, the reality is that there is a critical mass for progress towards a stronger European defence. We should not forget that the current Treaty on European Union allows, through the ‘enhanced cooperation mechanism’, to build coalitions for a common and more ambitious approach. The argument that unanimity is required in matters of European foreign policy or defence is simply false, and often used as an excuse for inaction.
The argument that unanimity is required in matters of European foreign policy or defence is simply false, and often used as an excuse for inaction.
Despite Trump’s doubts about NATO, it should remain in America’s strategic interest to preserve the treaty – not least because anything perceived by Russia as a victory in Europe would also be regarded as such by China, America’s strategic rival. European leaders should impress upon Trump’s team that NATO has long been to America’s economic benefit too.
With increased investment in defence, immediate steps should include the modernization of militaries and whenever possible the realization of joint capabilities and mechanisms for stronger cooperation. Additionally, the European Defence Industrial Strategy, proposed in March, rightly sets the goal of achieving EU defence industrial readiness. Momentum is building for a European defence policy and security identity that is compatible with NATO. I believe it will happen.
The threat of populist nationalism
Trump’s remarkable victory encourages the rise of populism in Europe but also holds important lessons for countering it. He has reshaped the political landscape, often making bold, unconventional statements that break with established norms.
Yet this impressive electoral success was largely due to Trump’s ability to speak to the genuine concerns of US citizens, particularly on issues related to the purchasing power of middle- and low-income households and matters of public security, rising crime and illegal immigration. In Europe, these last issues have often been avoided by mainstream parties for reasons of ‘political correctness’, even though they reflect legitimate public concerns.
Subjects such as identity politics and other topics of the ‘culture wars’ have taken on a disproportionate role in politics, leading some to argue that the Democratic Party in America has lost touch with the concerns of the working class. To a certain extent, the same is happening with some parties in Europe, where we can see direct transfers of votes from the left to the ‘far right’. A recalibration by centrist leaders, whether on the left or the right, is essential. If they fail to address the issues that matter most to the majority of citizens they risk losing voters to more extreme forces.
In some ways, this recalibration is already taking place in Europe. Visible in several European capitals is a trend in centrist politics to focus greater attention on internal security, including on issues such as immigration. And provided these centrist forces do not give up on the democratic values they say they are truly attached to, this is the most effective way of defeating the extreme right’s electoral ambitions.
The EU must strive to be a broad church, accommodating different perspectives. All member states need to respect the rule of law and EU core values, as outlined in Article 2 of the Treaty of Lisbon. But this should not be seen as limiting political parties that are not in the centre of the political spectrum.
At the same time, parties on the fringes are attempting to appear more mainstream. For instance, the Brothers of Italy party of Giorgia Meloni, Italy’s prime minister, once presented as ‘neo-fascist’, is now positioning itself as centro-destra (centre-right). A similar shift occurred with the extreme left-wing Syriza in Greece during the eurozone crisis.
For those member countries engaging in consistent democratic backsliding, the EU has the ability to resort to infringement procedures, and to adopt measures such as withholding funds. But it is highly unlikely that the ultimate sanction, the suspension of membership rights under Article 7, will be applied. For that, unanimity of the remaining 26 member states is required. In any case, these are sovereign countries: persuasion, diplomacy and other creative means are far more preferable.
Reversing economic decline
It is no exaggeration to say that Europe has been in economic decline for at least a decade. The bloc has been losing the economic competition with the US, China and others. Internally, the prioritization of vested national interests by EU member states has inhibited further integration – for instance, opposition to cross-border consolidation in the banking sector comes from national resistance, not from European competition policy.
of the EU’s GDP is the additional annual investment Mario Draghi believes is needed for the EU to keep pace with its main economic competitors.
But the economic decline of Europe has been a slow-motion crisis, which partly explains why EU leaders, operating in a system that favours procrastination, have not been taking the bold decisions necessary.
Against this background, Trump 2.0 serves as a wake-up call, especially if he makes good on his threats to pursue tariffs on EU goods. The EU has clear vulnerabilities, from its demographics to energy dependence, and without determination it will struggle to maintain its position in the hierarchy of global power and effectively pursue its strategic interests. For example, high-profile EU policies such as the Carbon Border Adjustment Mechanism, designed to protect Europe’s environmental standards, are likely to face strong opposition from Trump’s agenda.
Regarding the short-term threat of tariffs, the EU should first seek to use its leadership position to engage strategically with the US, demonstrating that both blocs stand to lose significantly from a trade conflict. By emphasizing mutual economic interdependence, the EU can work to dissuade unilateral actions. At the same time, the EU must remain ready to retaliate if necessary, ensuring that its response is measured, coordinated and aligned with its long-term economic interests.
In addition, as a report this year from Mario Draghi, former president of the European Central Bank, points out, the EU is losing ground in terms of competitiveness. There is also a funding gap that requires the EU to mobilize an additional €750-€800 billion a year, as much as 5 per cent of the EU’s GDP, to keep pace with its main competitors. For instance, the EU is dramatically lagging behind America and others in the ongoing scientific and technological revolution.
There is a real danger that Europe loses any possibility of being relevant in the technologies that are shaping the future of the economy.
There is a real danger that Europe loses any possibility of being relevant in the technologies that are shaping the future of the economy. Most worryingly, this is happening in artificial intelligence, quantum computing and biotechnologies, which are dual-use technologies with important defence implications.
Given the scale of current challenges, such as support for Ukraine, migration, the green transition and the need for investment in new technologies, it is clear that a common approach is needed. To do that, instead of complaining about the actions of others, Europe must do its homework – in particular completing the single market, especially in services, and advancing the capital markets union.
The absence of action in this field remains one of Europe’s major disadvantages compared with the US, preventing the necessary mobilization of private funds. The banking union, previously designed and proposed by my Commission, is another key area where lack of progress, namely on the European Deposit Insurance Scheme, has raised some doubts about the determination of countries to integrate further.
A new industrial policy
To address growth and competitiveness concerns joint borrowing will be necessary, especially given the constraints on individual national budgets. Europe must act as a single entity and Germany’s position will be crucial in that regard. I have no doubt that there is an understanding in Germany that it cannot be strong without a strong EU. Thus, Germany must be prepared to do what is necessary in terms of political leadership and financial commitment.
Ultimately, the EU needs scale to remain competitive on the global stage, from the single market to a capital markets union, from European defence to foreign policy. Now is the time for the EU to seize the momentum to develop an external economic policy, which is absent.
While the EU is usually proud of its trade policy, the reality is that its current policy is not aligned with its policies for competition, energy and climate transition, science and technology, to name just a few. Above all, it is now clear that the EU needs, just like its rivals, a true industrial policy. Without it, what remains of industry in Europe will be at risk.
The EU’s main competitors have been supporting their industrial sectors through massive subsidies and other measures which distort competition. As the realignment of global and regional supply chains is showing, this trend will only increase in the foreseeable future.
Image — US president-elect Donald Trump joins President Volodymyr Zelenskyy of Ukraine and President Emmanuel Macron of France at the reopening of Notre Dame cathedral in Paris – his first trip abroad since his re-election. Photo: Julien De Rosa/ AFP/ Getty.
Throughout its existence, the EU has managed to overcome divisions by focusing on what truly matters. This resilience stems not only from the EU’s foundation on common values, but also from the pragmatic understanding that unity is the most effective path for European nations to thrive and secure their future. To paraphrase Belgian statesman Paul-Henri Spaak, in Europe all countries are small, but some have not yet noticed.
By approaching Trump’s return as a kind of reality check, the EU can emerge stronger, more united and more competitive on the world stage. This requires a commitment to Ukraine and to strengthening security within NATO while developing a common European defence policy, addressing the legitimate concerns of citizens to counter populism, and adopting a coherent economic strategy, namely with a true external economic policy.
Doing so will require courage, wisdom and determination. Only then may the EU once again live up to Monnet’s vision of a Europe forged in crisis.
José Manuel Barroso is a former prime minister of Portugal and was president of the European Commission from 2004 to 2014. He contributed this article in a personal capacity
Nhận xét
Đăng nhận xét